Қийшайган оёқлар тўғриланади
24 bob
1940
1940 ЙИЛНИНГ ЭРТА БАҲОРИ, якшанба оқшомларининг бири эди, Уилльям Бранхам йўл-йўлакай черковдан қайтаётиб, онасининг уйига кирди. У онаси билан ошхона столи атрофида ўтирганча, алламаҳалгача сухбатлашди. Тўрт яшар Билли Поль Меда Бройнинг уйига, кечаси қараш учун қолдирилганлигидан, Билли уйига қайтишга шошилмасди. Қачонки у, ниҳоят, кетиш учун турганида, Элла:
— Билли, ташқари жуда совуққа ўхшайди, нима қилади агар шу ерда тунаб қолсанг, а?—деди.
Ховлида кучли шимол шамоли дераза ойналарига қор урар эди. Билли, ўзини кутаётган иккита совуқ хоналари хақида ўйлаб кўрди.
— Албатта, мен сизникида тунайман, она, ― деди у қувониб.
Онаси қараб юрган, меҳмонлар учун ётоқхонага кирган Билли, тўшакка ёнбошлаганча ибодат кила бошлади. Ўша куни, куни буйи юрагини қисган, ифодалаб бўлмас оғирликни ҳис қилиб, мана энди унга ўзининг Самовий Отаси билан гаплашишга имконият туғилди. Бир соат ўтиб, у ухлаб қолди.
Кечаси иккилар атрофида уйғонди, аввалгидай тушунарсиз бир оғирлик унинг руҳини қисар эди. Уйқудан тетикланиб, кроват ёнида чўккалади ва ибодат қилишни давом этди. Хона зим-зиёлигидан у фикрини бир ерга тўплаши учун кўзини юмиши керак эмас эди. Бир қанча лаҳзадан кейин у ётоқнинг бир бурчагида салгина оқ шуълани пайқади. Аввалига бу нарса онасининг стулига тахлаб қуйилган чойшаби бўлса керак, деб ўйлади, аммо кузатган сайин, бу шуъла гўё ҳавога кўтарилиб, ҳаракат қила бошлади. Энди у кўпроқ оқ булутчани эслатар ва унга яқинлашаётганга ўхшар эди.
Кейинги лахзада шуълалаётган туман уни ўзига сингдирди. Бирдан Билли энди ётоқхонада эмас, лекин қаердадир, кўчада пайдо бўлди. Унинг рўпарасида, у доим “вагон-уйча” деб атайдиган уйлардан бири, кичикроқ, камбаргина уй турар эди. У кириш эшигидан ўтди, ва мехмонхонага ва ётоқхонага ўхшаб кетадиган хонада пайдо бўлди. Унинг деворлари қизил шолчалар билан қаттиқ тортиб, қопланган эди. Тўппа-тўғри унинг олдида, эшик орқали ошхона кўриниб турар, ошхона бу уйда, худди ўзининг ижара уйида бўлганидек, иккинчи хона бўлиб ҳам хизмат қилар эди. Қора сочли аёл (ёши йигирмадан ўтган) бошини ошхона эшигига суяганча турар ва хўнграб йиғлар эди. Биллининг чап томонида, ёстиқчали қизил креслода ўтирганча ёши улуғроқ аёл йиғлаётган эди. У кўзойнагини олди ва қўл-рўмолчаси билан артди. Бошини ўнгга буриб, Билли қизил диванда ёстиқчалар орасида ўтирган ёш одамни кўрди. У юзини деразага бурди, шу учун Билли унинг фақат энсасидаги оқиш жингалак сочларинигина кўра олди. Хонанинг у бошида, бурчакда, Биллининг чап ёнида, қизғиш сочли кичиккина бола, вельвет камбинезон қийган, тўрт устунчали темир кроватнинг ўртасида, қорни билан ётар эди. Бола касалликдан жуда дабдаласи чиққан эди: унинг оёқлари, худди пармадай буралган ва танасиги ёпишиб турар эди; қўллари ҳам шундай букилган ва унинг биқинига қайрилиб қуйилган эди. Балланд бўйли қора сочли одам, Билли уни отаси бўлса керак, деб ўйлади, кроват олдида болага қараб турар эди.
“Чиндан хам ғалати эмасми?” — ўйлади Билли. “ Бир неча лаҳза олдин мен онамнинг уйида эдим, энди булса, бу ерда, бу уйда турибман”.
Шу пайт у ўнг елкаси орқасидан фавқулодда кучли борлиқни сезди. Билли бунга қарамоқчи бўлди, аммо нимадир унга, бошини буришига қўймади. Кейин у ўша овозни, унга доим ваҳийларда гапирган овозни эшитди.
— Бу бола яна яшай оладими? — Фаришта сўради.
— Жаноб, мен билмайман, — жавоб берди Билли.
Фаришта деди:
— Отасидан илтимос қил, сен у учун ибодат қилишинг учун болани сенга олиб келсин, ва у яшайди.
Отаси болани кроватдан кучоғига олди ва Биллига этди, у эса қўлларини болачанинг қорнига қўйди ва ибодат қила бошлади. Бола отасининг қўлидан тушиб, кетганидан ҳамма ҳайрон бўлиб қолди. У полга чап оёғи билан урилиб, тўғриланди ва нормал формани қабул қилди. У шу заҳоти яна бир қадам ташлади, шунда унинг ўнг оёғи тўғриланди. Қачонки учинчи қадам отганида, унинг қўллари одатдаги кўринишни олди. Шунда бола кафтчаларини Биллининг кафтларига қўйди ва унинг юзига қаради. Боланинг баландги лабларини ёруғ момиқмўй қоплади.
— Билли ака, мен бутунлай соппа-соғман, — деди у.
— Раббийга хамду-сано, нима ҳам дердим, — жавоб берди Билли.
Биллига кўринмай, унинг орқасида турган Фаришта деди:
— Энди мен сени бошқа жойга этаман.
У Биллини олди ва узоққа этди, қишлоқ черковидаги қабристонга қуйди. Фаришта қабр устига қўйилган ёдгорликлардан бирини кўрсатиб, деди:
— Бу ёдгорликдаги сана, исм ва фамилияни эслаб қол. Бу сенинг мўлжални оладиган жойинг бўлади.
Кейин у Биллини яшин тезлигида бошқа жойга этди. У ерда иккита дўкон, бензин заправкаси ва бир неча уйлар кўча кесишган жой яқинида бир-бирига ёнма-ён турар эди. Ундан кўкрак чўнтакли кўк комбинезон кийган, бошида сариқ вельвет шапкаси бор бир одам чиқди. Унинг мўйлови оқ эди. Фаришта деди:
— У сенга йўлни кўрсатади.
Кейинги сафар Билли бошқа вокеа жойига ўтказилган эди. Унинг оёқлари ерга тегиши билан у энди йирик ёш аёл ортидан уйга кираётган эди. Билли қизил гул безакли сариқ обой ёпиштирилган хонада пайдо бўлди. Эшик пештоқида – “Худо бизнинг уйимизни дуо қилсин” – деган ёзувли тахтача осилган эди. Чап томон деворда ўтин печка турар, а ўнг томонда тўрт устунли бронза кроват жойлашган эди. Чойшабда касаллик симптомларидан қийналиб, эҳтимол, полиомиелитдандир, пижамада ўспирин ётар эди: унинг чангак оёқлари танасига тортилган, а битта қўли эса ночор қўриган эди. Билли унинг қиз ёки ўғиллигини билолмади – бир томондан, юзи ўғил боланикидай, аммо узун сочлари ва юраксимон лаблари эса унинг тескарисини уқтирарди.
— Бу одам юриб кетадими? — суради Фаришта.
— Жаноб, мен билмайман, — жавоб берди Билли.
— Бор, бу одамнинг қорнига қўлингни қўй ва ибодат қил, — буюрди Фаришта.
Қачонки Билли ҳаммасини кўрсатма бўйича қилган эди, айнан шу моментда, қачонки қуриган қўллар тўлиқ тикланган эди, а у икки чангак бўлиб қолган оёқлар тўғирланганди ва қувватлаган эди, ўша кроватдаги кимса бақирди: “Раббийга ҳамдлар бўлсин!” Ўспирин тўшакка ўтирди, натижада пижамасини бир пойчаси кўтарилиб, тиззаси очилиб қолди. Энди Билли унинг кимлигини билолди. Бу ўғил боланинг чангак-қоқсуяги тиззаси эмас, балки қиз боланинг юмшоқ, думалоқ тиззаси эди. Билли унинг ёнида кимнингдир “ О-о, Худога шукур!” деб олқишлаган ҳайқириғини эшитди.
У узоқдан кимнидир, “ Бранхам ака! Бранхам ака!” деб қичқирганини ҳам эшитди.
Бирдан Билли яна қайтиб онасининг уйида, ётоқхонанинг ўртасида, полда турар эди. У қаерда турганини тушунмай, ҳовлиққанидан бошини силкитди. Қўшни ётоқхонадан онаси уни чақирди:
— Билли, кимдир сендан ёрдам сўраб, эшикни тақиллатаяпти.
- Мен эшитдим, она.
У депсиниб коридордан борди ва кириш эшикни очди. Эшикда оз бўлмаса, руҳий осойишталигини йўқотай деган бир одам бор қаддида қотиб турарди; унинг кўзлари қизариб, қовоқлари осилган эди. Билли шу заҳотиёқ ваҳийнинг биринчи қисмида боласини полга тушуриб юборган одамни таниди.
— Киринг, — мулойимлик билан деди, Билли. — Нима бўлди?
Эркак киши совуқ шамолдан ўзини панага олиш учун уйга кирди.
— Бранхам ака, сен мени эслайсанми?
— Йўқ, эслолмасам керак.
— Менинг исмим Жон Химмел. Тўрт йилар олдин сен мени ва оиламни шу ерда Паудэр-Плэйсда сувга чўмдирувдинг.
— Ха, энди сизларни эслаяпман, — деди Билли, шу пайт унинг онгида ғира-шира хотиралар ойдинлаша бошлади.
— Сиз бир неча йил олдин одам ўлдиргансиз, шундай эмасми?
— Ҳа, сэр. Муштлашишда уни мен ургандим ва бўйнини синдирганман. Мен полициядан қочиб юрганман, худди шундай Худодан ҳам. Ўтган йили менинг катта ўғлим ўпкаси яллиғланишдан нобуд бўлди. Менинг яна бир ўғлим бор, ҳозир у ҳам икки-ёқлама ўпка яллиғланишидан ўлим тўшагида ётибди. Доктор ҳозиргина уйимдан кетди, чунки у қўлидан келган хаммасини қилди. Тўсатдан сен ёдимга тушдинг. Бранхам ака, сен меникига боролмайсанми, ва уғлим учун ибодат қилолмайсанми?
— Ҳа, сэр, мен бороламан. Фақат кийинишим ва машинамни юрғизишим керак.
— Сенинг машинангга ҳожат йўқ, сен мен билан боришинг мумкин, ва мен сени кейин қайтариб олиб келаман. Мен тахминан бу ердан 18 километрга, Ютикдан бор йўғи бир неча километр шимолроқда яшайман. Сен кийинганингча, мен Грайем Снеллинг учун бориб келаман. У –у менинг амакиваччам, ва мен уни ҳам ўғлим учун ибодат қилишини истайман.
Билли хонасига, кийимини олиш учун қайтди, онасининг эшиги ёнидан ўтаётганида, Элла сўраб қолди:
— Билли, бу одамга нима бўлибди?
— Она, нимадир бўлиб ўтди. Салгина олдин ваҳийда бўлгандим.
— О-о, ростданми? — деди у гап орасида. — Бирор нарса билан хурсанд қилоласанми?
— Ҳа. Бу одамнинг ўғли соғаяди. Мен сенга бу ҳақида қайтганимдан кейин батафсил айтиб бераман.
Ўн минут ўтиб, Жон Химмел аммакивачаси билан келди. Билли Грейем Снеттинг билан таниш эди, у ҳам ўша одам қатори ёшларда бўлиб, яқиндагина Масиҳчи бўлганди. Билли машинага ўтириши билан, Грейм ўша, вахийдаги, қизил диванга ўтириб, деразага қараб турган оқ-малла соч одам эканлигини англади. Худо мўъжиза қилишини билиб, Билли ҳаяжондан титроқда ловулларди.
Улар Ютик Пайк кўчаси бўйлаб шимол томон кетишди. Билли деди:
— Мистер Химмел, сен кичкина оқ уйда яшайсан, шундай эмасми?
— Ҳа, сэр, худди шундай.
— Сенинг уйинг тепаликда, эшиги жанубка қарайди.
— Худди шундай.
— У иккихонали. Хоналарнинг бирида девори ярмигача кизил доскалар билан тиғизлаб қопланган. У ерда сизда қизил диван, кресло ва устунчали темир кроват турибди. Сизнинг касал болангизга ...ўн ёшлар бўлса керак, дердим. Унинг сочлари каштан ранг ва у кулранг чунтакли кук велвет канбинезон кийган. Онасининг сочлари қоп-қора.
Жон Химмел ҳайронлигидан оғзи очилиб, анграйганча ўз йўловчисига тикилиб колди.
— Бранхам ака, наҳотки сен қачон бўлса ҳам, меникида бўлсанг?
— Қачонки сен мени эшигимни тақиллатган эдинг, ўша пайтда мен сенинг уйингдан чиққан эдим.
Одамнинг қойиллигидан, юз ифодаси ўзгариб кетди.
— Қизиқ... Мен у ерда сени умуман кўрмадим.
— Мен у ерда руҳий сферада бўлгандим. Мистер Химмел, сени мен сувдан чўқинтирганман, эҳтимол, сен мендан эшитгандирсан, айрим пайтлар бир хил нарсаларни, улар амалга ошишидан олдин кўришимни?
— Ҳа, эслаяпман. Сенда ҳозир ҳам бирор бир шунга ўхшаш нарса бўлиб ўтдими-ё?
— Ҳа. Ва бу нима бўлганда ҳам, бу нарсалар ҳақида нима деяпман, бу ҳеч қачон мени алдамаган. Мистер Химмел, биз у ерга борганимизда, сенинг ўғлинг соғаяди.
Бу сўзларни эшитиши билан Жон Химмел тормозни босди, машинани тўхтатди, рулга кўкси билан йиқилди ва, қўллари билан юзини ёпиб: — “ Худойим, мен ўзимдан ўзимуяламан. Агар Сен мени кечирсанг, мен қолган ҳаётимни Сен учун яшайман, ваъда бераман” — деб юборди.
Қачонки улар манзилга етганларида, уй айнан, Билли уни ваҳийда кўрганидек кўринишда эди. У эшикдан ишонч билан иккиланмай ўтди. Мана у ерда ўша қизил диван ва кресло, устунчали темир кроват, қора сочли ёш она ва бемор бола турган эди.
— У ҳали нафас олаяптими? — Жон хотинидан сўради.
Боланинг ўпкалар ҳаракати қарийб сезилмас, шу сабаб онаси унинг нафас олишини билиш учун бурнига қоғоз варағини қўйли.
— Ха, у ҳали тирик, — деди у. — Лекин зўрға-зўрға,
Билли шунда, ваҳийда кўрган ўша жуда ҳам чангак бўлган оёқ-қўллар, бу болани ҳаётига зомин бўлаётган ўпкасини ялиғланишини билдиришини тушунди.
— Болани менга келтиринг, — буюрди у.
Билли ибодат қилар экан, ўғлини отаси келтирди ва ушлаб турди. Аммо болани аҳволи яхши бҳлиши ўрнига, бирданига ёмонлашди. Уни жойидан қўзғатганлари унинг аҳволини оғирлаштирди. Энди у сўлаклари томоғига тиқилиб, умуман нафас олмай қолди. Ота-онаси ваҳимада ўғлини силкита бошлашди ва то ўпкасига нафас олмагунича, унинг орқасидан бир неча бор урдилар. Аммо, ҳар бир нафас олгани охиргисидек туюлар эди, у йўталар, тупик сочар, қандай бўлмасин тирик қолишга ҳаракат қилар, айрим пайт нафас орасида зўрға заифгина йиғларди.
“ Нимадир нотўғри бўлди” — ўйлади Билли. Хонага кўз югуртириб, муаммо нимадалигнини англади. Вазият, у ваҳийда кўрганига тўлиқ тўғри келмасди. Она ошхона эшигига суянмаган, Грейм Снеллинг диванда деразага тикилганча қараб ўтирмаган; бунинг устига, ёстиқчали қизил креслода ёши ўтган аёл, кўзойнагини артиб ўтирмаганди.
Онаси умидсизликда, тушкунликда боласи тумшуғидаги дорини артар экан, Билли дили оғриб, диванда ўликдан бундайроқ бўлиб ўтирар эди. Ҳаёжонлаганидан, ваҳийдагидан олдин шошилди, ва шундай қилиб Худони назардан қочирди, Унга имконият бермади. У ҳатто Химеллар хонадонидагиларга нима нотўғри бўлганини айтолмади. Ҳозир у бирдан-бир қилиши мумкин бўлган нарса — бу ўтириш ва кутиш... ва Худо марҳамати ва меҳр-шафқати билан унинг хатосини ёпишига умид қилиш эди.
Билли босиқлик билан ибодат қила бир ярим соат ўтирди, бола бўлса бу вақт ҳаёт учун бор кучи билан тиришар эди. Қачонки чиқаётган қуёшнинг биринчи нурларидан уфқнинг туси ўзгара бошлаган эди, Грейем Снеллинг деди:
— Мен энди борай, чунки соат саккизда иш жойида бўлишим керак.
— Яхши, — деди Жон Химмел, — сени уйингга этиб қўяман.Бранхам ака, сен биз билан хохлайсанми кетишни?
— Йўқ, мен шу ерда бўлиб тураман.
Билли кўнгли тушиб, эшик олдида иккала эркакни пальтоларини кийишини кузатиб турди. У Грей Снеллинг ваҳийдаги ўша малла сочли одам эканлигини билар эди. Агар ҳозир Грейем кетса, у шу билан қачон қайтиб келади? Бугун кечқурунми? Ваҳий бўйича, агар Грейем шу ерда иштирок этмаса, бола шифоланмайди. Биллини: бу бола қандай қилиб кечгача тирик қолади?-–деган ўй ташвишлантирар эди.
Деразага қараб, Билли йўлакчадан уй томон ёши ўтган аёл келаётганини кўриб қолди. Бирдан уни эсига келди: ахир у кузойнакда-ку! Билли ўйлади: “О Худойим, мен Сендан қанчалик миннатдорман! Аммо фақатгина шу икки эркак ҳозир кетмасайди”.
Жон Химмел пальтонинг охирги тугмасини тақди, кейин хотинига қараб деди:
— Мен тезда қайтаман. Бугун мен ишга бормайман.
Грейем қулоғини бостириб шапкасини кийди, шу пайт бирдан уйнинг бошқа томонидан эшик тақиллагани эшитилди. Она ошхона орқали орқа эшикни очиш учун чопалади. Кампир совуқдан дилдираганча чаққонгина уйга кирди.
— Ким эди? — сўради Жон.
— Онам, — орқа эшикни ёпганча, хотини жавоб берди. — Она, ҳеч бўлмаса сен озроқ ухлай олдингми?
— Бир-икки соатлар, — кампир жавоб берди. — А гўдак қандай? Мен кетганимдан бери сал бўлса хам унга яхшироқ бўлдими?
— Йўқ, — ёш она қалтироқ овозда жавоб қайтарди.
— Она, у ўлаяпти.
Шу сўзларни уни кўзлари ёшга тўлиб айтди, қўллари билан юзини бекитганча, бошини ошхона эшигига суяди.
“Мана, худди ўшани ўзи!” – ўйлади Билли ва унинг хаяжони кескин орта бошлади.”Бу ипидан-игнасигача ваҳийда кўрганининг ўзи эди. Энди кампир мана бу диванда ўтириши ва кўзойнагини артиши, а Снеллинг ака бўлса, мен ўтирган жойда бўлиши керак”.
Билли жой бериш учун ўрнидан турди Грейем Снеллинг шапкасини ечди, ҳозиргина Билли ўтирган жойга ўтирди ва деразага қарай бошлади.
О Худойим”, — ўйлади Билли, — энди бор йўғи бир нарса бўлиши керак”.
Кампир меҳмонхонага кирди ва қизил креслога ўтирди. Унинг кўз ойнаги терлади, — ахир у совуқ даладан иссиққа, нам хонага кирди-да – шу сабаб бурни устидаги кўзойнагини олди-да, айнан буни ваҳийда қандай қилган бўлса айнан шундай арта бошлади.
Бир сонияда ҳаммаси жойига тушди ва Билли ўз терисида ғалати босимни ҳис қилди, гўё ёнида қудратли бир нарса ёки кимса тургандай эди. Билли деди:
— Химмел ака, сен менга, Масиҳ хизматкорига ишонгандек, ҳалиям ишонасанми?
— Албатта, Бранхам ака.
— Унда болани менга олиб кел.
Ота-онаси болани ётқизиб қўйишган эди, чунки ҳар сафар уни турғазишганда, уни кучли йўтал тутар эди, натижада нафас олиши бутунлай тўхтаб қолар эди. Энди бўлса, қўрқмай ёки умуман шубхаланмасдан, отаси болани олди ва Биллига келтирди.
Боланинг кўкарган танасига қўлини қўйганча, Билли ибодат қила бошлади: “Самовий Ота, ваҳийдан олдинга тушгани учун, хизматкоринг ақилсизлигини кечир. Болани Исо Масих Исми ҳақи шифола”.
Бола ҳаракатга келди. Унинг кўкарган юзчаларига ранг келди, бефарқ кўзлари эса қимирлай бошлади ва кейин диққатини тўплади.
— Дадажон! О, дадажон, дадажон! — қичқирди у ва қўлчалари билан отаси бўйнига чирмашди.
Хонадагиларнинг бариси шу заҳоти болага диққатини қаратди, ва хаммалари бир саволни беришди:
— Унинг аҳволи яхшими?
Бола аҳволи яхшилигини айтди, лекин Билли унга бундай деб кулиб қўйди:
— Мистер Химмел, бу болани уч кундан кейин қолдиради, чунки ваҳийда у кўл-оёқлари тўғриланганича уч қадам қўйганди.
Жон Химмел Грейем ва Биллини, улар иккови ҳам ишга кечикмаслиги учун, қайтариб Жефферсонвиллига этиб қўйди.
Чоршанба оқшомги йиғилишда Билли ушбу ваҳий ва шифоланиш тўғрисида шундай деб айтди:
—Мен хохлардимки, сизлар эртага кундузи мен билан ўша ерга борсангизлар ва деразадан қарасангизлар. Мана кўрасизлар: устки лабида оқ мўйчалари бор бола менга қараб келади. У менинг кафтимга кўлчаларини қўяди ва “Билли ака, мен соппа-соғман”, — дейди.
Пайшанба куни черков аъзолари қишлоқ жойидаги Биллини ортидан ўша иккихонали “вагон-уйча”га боришди. У эшикни қоққанида кўплар дераза, бошқалари Биллининг орқасида тўпланишди. Онаси уйнинг нариги томонида ошхона ишлари билан машғул эди. Билли унинг ёғоч полда эшикни очиш учун чопганини эшитди.
—О-о, бу сизми, Билли ака. Ўтинг, марҳамат, ва қаранг, бизнинг ўғилчамизда қандай ўзгариш бўлди.
Билли ҳеч нарса демасдан кирди. Ошхона эшиги очиқлигидан у болани бурчакда, кубиклар ўйнаётганини кўрди. Бола турди ва каловланиб юра бошлади. Унинг юқори лабини оқиш туклар безаб турарди. У қўлчаларини Биллининг кафтларига қўйди ва:
— Билли ака, мен соппа-соғман, — деди.
Черковдаги, навбатдаги йиғилиш вақтида Билли,: бир қўли қуриган ва оёқлар чангак бўлиб қолган, келгусида шифоланадиган қизча тўғрисида ваҳийнинг қолган қисмини сўзлаб берди. У таъқидлади:
— Бунинг ҳаммаси нима дегани, мен билмайман. Сизларга келсак, мен кўрганимни айтаман холос.
Икки ҳафта ўтиб, Билли эрталаб ишга чиққанида, унинг бригадири, мистер Скотт шундай деди:
—Билли, сенга хат келди. Мен уни яшикчангга қўйдим.
Шу кунлик топшириқ ёзилган иш ҳужжатларини йиғиштира туриб, Билли хатдаги юборилган манзилга эътибор берди. У Харольд Нэйл хонимдан, Индиана штати, Саут-Бостондан76 келганди. У Индианадаги Саут-Бостон деб аталувчи жойни ҳеч қачон эшитмаган эди.
Конвертни йиртиб, хатни ёзди ва у қуйидагиларни ўқиди:
Ҳурматли жаноб Бранхам.
Мени Харольд Нэйл хоним деб аташади. Мен Индиана, Саут-Бостонда яшайман. Менинг ўспирин қизим бор, у мажруҳ ва касалликдан тўшакка михланган. Артрит унинг бўғинларини емирди ва энди у оғриқларда эрта-ю – кеч чинқиради. Мен методистман. Бир неча хафта илгари ибодат йиғилиши вақтида.... [қачонки ўша санани кўрган эди, Билли ғалати бўлиб кетди. Бу ўша ваҳийда мажруҳ-қиз шифолангалигини кўрган айнан ўша оқшом бўлган эди. ]... кимдир менга сизнинг “Исо Масиҳ кеча, бугун ва абадул-абад Ўшадир” деган рисолангизни берди. Қачонки мен сизнинг китобингизни ўқувдим, нимадир юрагимга тегди, ва менга, сизга ёзишга ва сиздан менинг қизим учун ибодат қилишингизга илтимос қилишга ундади.
Самимий ҳурмат билан.
Харольд Нэйл хоним.
Ўша кечқурун черковда, йиғилганларга ўзининг ваҳийсини эслатиб, Билли бу хатни ўқиб берди:
— Мен шунга аминманки, мен ваҳийда айнан шу қизни кўрганман, лекин бу жойни ҳеч қачон эшитмаганман. Ҳеч бирон киши биладими, Саут-Бостон қаерда жойлашган? Шу ерда бирор киши биладими уни?
— Бранхам ака, мен ўйлашимча, бу жой Нью-Олбанидан жанубда жойлашган бўлиши керак, — деди Жорж Райт.
Бир неча киши ваҳий амалга ошишини кўриш учун Билли билан бориш истагини билдирдилар: Биллининг катта нозири Джим Уайзхарт, 21-ёшли Меда Брой ва жаноб Брейс ўз рафиқаси билан бирга. Бу эр-хотинни Биллининг ибодати туфайли Брейс хонимнинг туберкулёздан ғайритабиий тарзда шифоланганидан сўнг, Биллининг Ибодатхонасига яқин яшаш учун, яқингинада кўчиб келган эди. Ўша дам олиш кунларида, улар Биллининг машинасига тўда бўлиб кириб ўтиришганларида, у Брэйс хонимга бир варақ қоғоз берди, у варақда қандайдир иккита сана ва исми-фамилияси ёзилган эди.
— Бу нима учун?
— Йўл-йўлакай қаердадир биз қабристонни кўрамиз, ва сизлар қабртошларининг бирида ушбу ёзувга дуч келасизлар.
— Мен ўйловдим, сен айтганингдек, аввал хеч қачон Саут-Бостонда бўлмагансан?
— Ҳа, мен у ерда ҳеч қачон бўлмаганман. Бу саналарни менга Раббимни Фариштаси кўрсатди. Йўлда мана шуларни кўрсак, тўғри йўлдан бораётган бўламиз.
Улар жанубга кетдилар, афсуски, Жорж Райт, Саут-Бостонни эмас, Нью-Бостон77 [Янги-Бостон]деган шахарни кўзда тутган экан. Улар почтадан кириб сўрадилар ва Саут-Бостон –Генривилладан сал юқорида, Жефферсонвиллидан шимолдаги посёлка экан. Яна бир бор аниқ сўраб, у ёққа бориш учун умумий кўрсатма олдилар.
76 Сўзма-сўз: Жанубий Бостон (Тарж.)
77 Сўзма-сўз: Янги Бостон (Тарж.)
78 Сассафрас — Америка лаврлари (Тарж.)
Улар эгри-бугри йўллардан кичикроқ фермалар, кукуруз ёвонлар, сердарахт тепаликлар ва сассафрас78 бутазорларини орқага қолдириб, 10 километр йўл юрдилар. Ён томондаги йўллар (а эҳтимол улар асосий йўл бўлиши ҳам мумкин) тез-тез бўлиниб кетганларидан, улар кетаётган йўналишлари олдингидай тўғрими-йўқлигини билишлари қийин эди. Тўсатдан Биллининг руҳини нимадир шундай кучли чулғаб олдики, унинг нафаси ичига тушиб кетди, у машинасини буриб йўл четига тўхтатди.
— Нима бўлди? — Джим Уайзхарт сўради.
Биллини бироз титроқ тутди, ва унинг чаккасидан тер томчилади.
— Билмайман. Нимадир нотўғри бўлаяпти. Мен бироз ёлғиз қолишим керак.
У чиқди ва машина орқасида юра бошлади. Бир оёғини орқа бамперга қўйганча, ибодат қила бошлади: “ Самовий Ота, Сен Ўз қулингга нима айтмоқчисан? “. Бахорнинг салқин, ҳаётбахш овози қуч-қувват берди ва тез орада унинг ўпкаси ва томоғидаги босим туйғуси йўқолди. Атрофга қараб Билли йўлдан узоқда черковни кўрди. Бу эски черков ёнида кичикроқ кишлоқ қабристони жойлашган эди.
— Брэйс ака, менга ўша қоғоз варағини олиб кел! — ҳаяжонланиб қичқирди у.
Ҳамма машинадан чиқди, ва Биллини ортидан қабристонга бордилар. Шундоққина тўсиқ ортида улкан мармартош ёдгорлик турар эди. Унинг текис оппоқ юзида ўйилган исм, фамилия ва саналар мистер Брэйс қўлидаги варақда ёзилганларга тўлиқ мос келар эди.
— Мен ҳеч қачон, олдин бу ерларда бўлмаганман, — деди Билли, — лекин мен, биз тўғри йўлда эканимизни биламан. Бу, мени тўхтатган — Раббий Фариштаси эди.
—У менга йўлдаги ушбу мўлжални ўтказиб юборишимни хохламади.
11километр ўтиб, улар тепаликка чиқиб қолдилар ва уларнинг нигоҳи чорраҳадаги қишлоқчага тушди.
— Мана шу жой, — деди Билли.
— А мана у ерда сариқ витрина-дўкон. Мана кўрасиз: у ерга борганимизда дўкондан оқ мўйловли одам чиқади, ва у бизга бундан кейин қандай юришни кўрсатади. Унинг устида кўк рангли кўкрак чўнтакли комбинезон, ва сариқ вельвет шапка бўлади. Қараб туринг, ўз кўзингиз билан кўрасиз.
Брэйс хоним деди:
— Бранхам ака, ўша қабрдаги ёдгорликдан бери, ҳали ўзимга келганим йўқ. Бунақанги нарсалар содир этилишини мен ҳозиргача ҳеч қачон кўрмаган эдим. Агар бу одам сен айтганингдай пайдо бўлса, унда мен нима қиламан, билмайман.
— Агар у пайдо бўлмаса, — деди Билли, — унда мен бориб турган, ғирт алдоқчиман.
Чоррахага тўхташ учун машина секинлашганда, дўконнинг олд эшиги очилди, ва ундан эркак киши чиқди: оқ мўйловли, кўкрак чунтакли кўк комбинезонда, бошида сариқ вельвет шапкаси билан ва ҳоказо. Брэйс хоним эрини тизаларига ўтириб қолди, шу заҳоти ҳушидан кетди...
Билли давом этди:
— Энди қараб туринг: у ўзини ғалати сезади, чунки Раббийнинг қудрати шунчаликлар яқин.
Деразачасини очиб, Билли деди:
— Сэр, сиз менга Харольд Нэйл қаерда яшашини яйтишингиз лозим.
Аввалига у одам ҳайрон бўлгандай туюлди, лекин кейин, гапира бошлагач, худди асабийлашгандай кўзлари у ёқ – бу ёққа ўйнай бошлади.
— Шу йўл бўйлаб бир километрча юрасиз ва кейин чапдан биринчи йўлга буриласиз. Чапдан иккинчи тургани, унинг уйи. Тепаликда катта қизил омборни кўрасиз. А нима гап ўзи?
— Унинг мажруҳ қизи бор, шундай эмасми?
— Ҳа. Ҳўш, нима қибти.
— Раббий Исо уни шифолайди.
Билли Саут-Бостондан ўтиб, ўша одам айтганидай кетаётган бир пайтда, орқа ўриндиқда мистер Брэйс хотинининг юзини ишқалар эди. Улар Нэйллар хонадонига етиб келганларидагина миссис Брэйс ўзига келди. Билли машинани ташқарида тўхтатди ва ундан ҳамма чиқди. Уйнинг эшигини йирик аёл очди.
— Ассалому-алайкум. Мен — Бранхам ака бўламан.
— Мен ҳам шундай деб ўйловдим. Мен — миссис Харольд Нэйл, сизга хат йўллаган менман.
— Сизни учратганимдан хурсандман, миссис Нэйл. Бу одамлар сизни қизингиз учун ибодат қилиш мақсадида мен билан бирга келдилар. У шифоланади.
— Нима?—деди аёл ва эшикни ланг очди.—Марҳамат ўтинглар.
Билли уйга кириши билан, уни миссис Нэйл кузатишини кутиб ўтирмади: ишонч билан шаҳдам юриб коридордан қизчани ётоғига йўналди. Қолганлар унинг орқасидан қолишмади. Улар кирган хона ваҳийдагига мутлақо мос келар эди: У ерда ўтин печка турар, девор қизил нақшли сариқ обой билан ёпиштирилган; эшик устида “Худо уйимизни дуо қилсин”, деган тахтача осилган эди; ўша ерда тўрт устунчали бронза кроват бўлиб, унда ёпинчиқда юзи ўғил болага ўхшаб кетадиган ўша мажрух-қиз ётар эди. Унинг бир қўли қуриган, а қийшайган оёқлари эса танаси остига йиғиштирилган эди.
Хонани ва қизчани Билли айтиб берганидек кўрган миссис Брэйс яна ҳушидан кетди. Эри чопиб келди-да, уни ўзига келтириш учун юзига шапатилай бошлади.
Шу пайт бир нарса бўлиб ўтдики, уни Билли кейинчалик ҳам тушунтира олмади. Гўё унинг руҳи танасидан ажралди ва секин кўтарилди, ҳамманинг устида, ён томонида муаллақ туриб қолди. Унинг олдида ҳаммаси равшан кўринар, ва у ўзининг (ёки, хеч бўлмаганда унинг танаси) полдан юриб: — “Опа, РАББИЙ ШУНДАЙ ДЕЙДИ:” Сен шифоланасан””, — дея кроватга борганини кўрди. У ўзига қаради ва қизчанинг қорнига кўлини ваҳийдагидек аниқ қўйганини ҳам кўрди. Кейин унинг руҳи яна ўз танасига кирди. Унинг кўзлари юмуқ ва ибодат қилар эди: “Раббим, мен буни Сенинг амринглигига ишониб қилаяпман”.
Қизча қичқириб юборди. Билли кўзини очди ва унинг қуриган кўли соғайган тус олганини кўрди. Қизча қаттиқ ҳаяжонда тўшакдан туриш учун ҳозиргина шифоланган кўлини ишлатди. Унинг оёқлари тўғриланганидан пижамасининг битта пойчаси юқорига кўтарилиб қолди ва унинг думалоқ тиззалари кўриниб қолди. Ваҳий аниқ ижобат бўлди.
Мистер Брэйс хотинини ўзига келтиргани сабабли, у ўз оёқларида тура олар эди. Ҳозиргина тўшакдаги касал қизча, қаттиқ қичқирди:
— Она! Она!
У кроватга ўтирганча, иккала оёғини ҳам ликкилатди, кейин полга қўйда ва ўрнидан турди. Миссис Брэйс шу мўъжизага бир қаради-ю, яна ҳушидан кетиб, эрининг қўлларига йиқилди.
Бир қанча вақт ўтиб, қачонки улар мехмонхонада кутиб туришаркан, бирдан шу ўспирин-қиз икки соғайган оёғида юриб, сочларини кўп йиллар довомида қуриб қолган ва хеч ишга ярамай қолган қўли билан тараганча, чиқиб келди. Бу сафар миссис Брэйс ўзини қўлга ола-билди.
