Ғайритабиий:
Уилльям Бранхамнинг ҳаёти

1946 ЙИЛ КУЗИДА Уилльям Бранхам Жонсборо платформасида касаллар ва ногиронларнинг кети узилмайдиган “оқими” учун саккиз куну-кечани ибодат қилиб ўтказди. У платформада овқатланди ва кафедра ортида мизғиб олди, бу пайтда ибодат навбатида турган одамлар, унинг туришини ва ўзининг меҳнатини давом эттиришини сабр билан кутиб туришавердилар. Ҳафта охирида Биллининг пешонаси чарчоқдан пульс урадиган бўлди. Уйқусини қочириш учун, қўлининг орқа томони жунини юлган жойлари қон талаш бўлиб кетганди. У бу барча ишларини ҳали-бери тўхтатишни истамасди. У аудиторияга кирган ҳар бир касал одам учун ибодат қилмагунигача, у ерда қолишни хохлар эди-ю, аммо буни бажаришга кучи етмасди. Бутун ҳафта давомида шифоланишлар ва мўъжизалар ҳақидаги янгиликлар, Жонсборога минглаб одамларни магнитдек тортарди. Ниҳоят, Жонсбородаги шифолашлар кампаниясининг саккизинчи куни оқшомида, Билли ибодат қилишни тўхтатган вақтда, ибодат навбати биринчисидан ҳам узунроқ бўлиб чиқди.

Билли жисмоний чарчоқни қанчалик сезган бўлса, ақлий чарчоқни ҳам худди шундай сезди. Пастор Рид уни тўшагига ётқизди, аммо Билли шунчалик дағиллаб қолганидан, ухлаёлмасди ҳам. У ёпинғич остида соатлаб оғанаб ётди. Ниҳоят, бу ҳолат билан курашиш ўрнига, у қарор қилдики, яхшиси Жефферсонвиллига қайтади ва ўз ўрнига ўтади-да ва кун бўйи у ерда бемалол ухлайман, деб умид қилди.

Бир неча соат машина юриб, Биллининг кўзи юмилиб кетаверди. Рулда ухлаб қолмаслик учун у оёғи билан эшикка, токи унинг қопламаси пачоқ бўлиб ва ўзининг олдинги формасини йўқотмагунигача, ураверди. Бир сафар у мудраб кетди. Уни тўқнаш келаётган машина сигналининг шовқини бирдан уйғотиб юборди ва у ўзининг томонига буришга улгуриб қолди. Ҳаяжондан Билли машинани йўл чеккасига бурди ва ўзини қўлга олволиш учун тўхтади. Меда ҳалиям орқа ўриндиқда қаттиқ ухлаётганди. У озроқ айланиб, ҳушёр тортаман, деган умидда машинадан чиқди ва қаердадир ҳолдан кетиб қолди. Ниҳоят, ўзига келиб қараса, у сигирлар яйловида қўл чўзиб турибди ва “Фақат ишон, опа. Сени бор-йўқ қилишинг керак нарса шу! Ишон холос”, ― дея ғулдираяпти экан. “Менга нима бўляпти ўзи? Мен ўзимни бошқаролмаяпман, шекилли”, ― деб ўйлаб, бор кучи билан бошини силкитди.

Жефферсонвиллига жуда кеч бўлганда етиб келиб, болаларини олиш учун Меданинг ота-онасини уйига тўхтадилар. Ҳозир Ривқо беш ойлик бўлганди. Билли уни уч ой кўрмаган эди, шу учун қизи уни танимаганлигига ҳеч ким ҳайрон бўлмади. Қачонки қизини қўлида кўтариб турмоқчи бўлганида, у йиғлаб юборди ва бор кучи билан онасига боришга интилди. Бундан Биллининг дили оғриди.

― У мени танимаяпти, ― у шикоят қилди.

Уни овутиш учун қўлида тебрата туриб, Меда столчада турган Биллининг суратига боши билан ишора қилди.

― Худди шунақа сурат бизнинг ойнамиз олдида ҳам турибди. Мен ҳар куни унга кўрсатиб, “Бу сенинг даданг”, деганман.

Билли суратга қаради, а кейин кираверишда осилиб турган ойнада ўз юзига қаради.

― Мени танимагани ғалати эмас. Мен ўн килограммлар оздим, озмунча сочларимни йўқотмадим ва ҳатто менинг елкаларим чиқиб қолибди. Мен умуман олдингидай кўринмайман.

Уйларига келиб, улар бошқа бир шок билан тўқнашишди: кўчанинг икки томонида машиналар бир неча квартал узоқликда калонна ҳосил қилган, ҳовлида эса Биллини икки юзга яқин одам кутиб турган эди.

― Бу нимаси ўзи? ― Меда сўради.

Билли қизариб кетди.

― Мен қаерга борган бўлсам, ҳамма жойда манзилимизни берганман ва одамларга, агар улар қачон бўлса ҳам Жефферсонвилли яқинида бўлсалар ва ибодатга муҳтож бўлсалар, келсинлар деганман. Улар бу ерга бунчалар тез келадилар, деб ўйламагандим ҳам.

Билли ҳовлиси олдида одамлар гуруҳи учун жуда кечгача ибодат қилди. Ниҳоят, охирги одам кетди ва Меда Биллига ўринга чўзилишига ёрдам берди. Кечаси соат икки эди. У ярим уйқунинг чексиз сарҳадларига “шўнғиб”, жим ётар эди, кейин эса тўсатдан сапчиб тушди ва уйғониб кетди. Унинг оёқларида кучли оғриқ бор эди.

Меда кроватда ўтирган эди.

― Билли, нима қилганингни биласанми?

― Мен ухлаяпман деб ўйладим.

― Сен ёстиқни қўлингга ўрадинг ва: “Ким навбатдаги? Шундай қилиб, ишонинг холос, зеро Фаришта менга айтди, агар мен одамларни ишонтира олсам...”, ― дея ғўлдирадинг. Билли, мен сен учун хавотирланаяпман.

Бунгача уйга машина келиб тўхтади. Товушига қараганда, у эски эди; мотор холостой ҳолда шовқин билан ишлар, шу туфайли ёнбошлари титроқдан гурулларди. Тез орада олд эшик тақиллагани эшитилди. Меда бармоқларини Биллининг қовоқларига қўйиб:

― Мен уларга эртага қайтиб келишларини айтаман, а сен ухла, азизим, — дея, уни қовоқларини оҳиста ёпди.

Билли ошхонада гапираётган эркак кишининг овозини эшита олар эди:

― Гўдак анча вақтдан бери касал. У йиғлашдан тўхтамаяпти: кеча-ю – кундуз йиғлайди. Врач сабабини аниқлаёлмаяпти.

Билли болачанинг ғалати овозини эшитди ― пишиллашга ўхшаган, гўё йиғламоқчи-ю, лекин унда йиғлашга ҳам зўри етарли эмасди. Бу овоз ҳатто одамникига ўхшамасди ҳам. Билли Меданинг сўзларини эшитди:

― Энди мен ҳозиргина Биллини жойига ётқиздим, шу учун мен уни ҳозирнинг ўзида уйғотгим келмайди.

Кейин Билли бошқа аёлнинг сўзларини эшитди:

― Биз Огайонинг шимолидан келдик ва бу ерга етиб келиш учун тўлиқ бир кун-у, бир кеча юрдик.

Билли ўйлади: “Мен қандай ухлай оламан, қачонки бу бечора гўдаккина қўшни хонада азоб чекади, ибодат эса унга ёрдам бериши мумкиндир, ахир?”

У пижамада гандираклаганча чиқди. Ошхона столида адёлга ўралган ўн ҳафталик кичкинтой ётқизиб қўйилган эди. Қийналиб йиғламоқчи бўлганида, унинг юзчаси қийшайиб тортилиб кетар эди. Билли ҳаммани тиз чўкишларини сўради ва улар бирга Исо Масиҳга мурожаат қилдилар, Исо шу қийналаётган болани озод қиладиган кучга эга эди. Болача йиғлашдан тўхтади ва унинг юзлари бўшашди. Ўн минутлар ўтиб, ўша эр-хотинлар кетгандан кейин, болача эркаланди ва жилмайди.

Билли ўрнигача судралиб боришга ҳам улгурмай, уй ёнига бошқа машина келиб тўхтади. У уйга томон чопган одамнинг оёқ товушларини эшитди. Кимдир эшикни қоқди. Билли ошхонага ҳаяжонланган йигитни киргизди, у деди:

― Бранхам ака, опам кўричак бўлган, аҳволи жуда оғир. Кейинроқ, шу эрталаб унга Луисвиллида операция тайинланган, лекин ҳозир унинг соғлиги шунчалик ёмонлашганки, отам уни касалхонагача боролмайди, деб ўйлаяпти. Йўл тепаликлардан ўтади ва жуда нотекис. Бизлар бу ердан 56 километрлар ғарб томонда, Миллтаун яқинида яшаймиз. Бизлар Жоржи Картер учун Худо нима қилганлигини биламиз, шунинг учун отам мени сиз опам учун ибодат қилишга бороласизми, деб ва шуни билишга юборди. Сиз бороласизми?

Билли зиғирча ҳам иккиланмай деди:

― Ҳа. Мен дарҳол кийинаман, кейин эса орқангдан машинамда бораман.

Меда йиғлади.

― Азизим, сен йўлда, бирор жойда ухлаб қоласан-ку, ахир.

― Йўқ, азизам, мен билан ҳаммаси жойида бўлади, ― Билли уни юпатди.

Ўн километрлар ўтиб, унинг қовоқлари қўрғошин юк осилгандай оғирлашаверганидан, ўзига бўлган ишончи сусайди. Гоҳида ҳушёр тортиш учун ўзини чимдилар эди; айрим пайт бармоғини тишлар эди; у ҳатто бармоқларига тупурди ва уйқусини қочириш учун тупигини кўзларига суртди. Йигит йўлнинг оғирлигини айтиб, хато қилмаган эди. Бу айниқса, охирги бир неча километрга тааллуқли эди, қачонки йўл тоққа қараб, буталар шох девори қаторидан кўтарилиб, икки изли йўлгача торайиб қолган эди. Ҳозир ҳеч бўлмаганда у рулда ухлаб қолишдан хавотирланмасди, чунки машина ҳар сафар ғилдирак тошга чиқиб кетганда ёки изга тушиб кетганда, қаттиқ силкинарди.

Иккала машина ҳам катта бўлмаган фермер уйига келиб тўхтади. Касалнинг ота-онаси билан танишишгач, Биллини ўн саккиз ёшлардаги қиз кроватига келтирдилар. Унинг териси рангпар эди, а чаккаларида тери томчилари ялтирарди. У Биллига шишиб кетган ёнбошини кўрсатди

Қизнинг отаси деди:

― У уч кундан бери ҳеч нарса емайди. Бугун у ошқозонида ҳатто сувни ҳам ушлаб туролмади. Уни кейинроқ, бугун эрталаб операция қилмоқчилар. Бир неча соатдан кейин уни олиб кетиш учун тез ёрдам машинаси келиши керак, аммо бу кеча унинг аҳволи шунчалик ёмонлашдики, бундан мен ҳозир у бу сафарга ярамайди деб қўрқаман.

Билли кўричак ҳақида маълумотга эга эди, чунки у дўсти Сэм Эдерни бир неча бор пациентларини операция қилганини кузатганди. Агар бу қизнинг аппендикси ана-мана ёрилса эди ― албатта, шундай бўладиганга ўхшарди ҳам, ― унда ажаб эмас, у шу ердан 64 километрларда жойлашган Нью-Олбани шаҳригача боришда тирик қолмасди. У бир неча километр ўтиб, ўлган бўларди.

― О-о, Билли ака, мен яшаб қололаманми, нима деб ўйлайсиз? ― қиз асабий сўради.

Билли жавобини эҳтиёт бўлиб айтди:

― Мен ишонаман, сенинг яшаб қолишингга, агар сенда етарлича имон бўлса. Сени Исо Масиҳ шифолаб билишига ишонасанми?

Ҳаяжонланганидан у бир нафас олишда бидир-бидир жавоб берди:

― О, ҳа, мен ишонаман. Менинг черковим мўъжиза-ю – ғариботлар кунлари ўтди, деб айтади, аммо черков нима дейиши мен учун муҳим эмас. Мен ишонаман. Жоржи Картер соғайиб кетди, мен ҳам шундай яхши бўлиб кетаман. Мен операциядан қўрқаман.

Кейинги олти ой мобайнида минглаб шифоланиш ва мўъжизаларнинг гувоҳи бўлганидан, Билли ҳаяжонланган қизнинг имон-эътиқоди ичига қарай олар ва унинг остида яширинган шубҳа ва қўрқувни кўра олар эди.

― Опа, мен сенинг ҳисларингни яраламоқчи эмасман-у, аммо сен ҳар қалай ишонмайсан. Одатда менда етарлича вақт бўлганида, сени кучсиз имонингни ишлата олишингга имкон беришга ва шифо олишинг учун ишонишга ҳаракат қилишга, аммо ҳозир аҳвол танг. Сен ҳозирнинг ўзидаёқ ишонишинг керак, бўлмаса, мен сенга очиқча айтаман, ― сен касалхонани кўришгача яшолмайсан.

Қизча каби ота-онаси ҳам Биллининг самимий, чин юракдан айтаётганига эътибор қилмадилар, лекин у бошқача гапиролмасди. Аҳвол ҳаддан ташқари оғир эди. У бу тушунчани тушуниши учун Билли бирор бир одатдан ташқари нарсани қўллашга қарор қилди. Билли қизча кроватининг хона марказига яқин томонида ўтирганди. Унинг ота-онаси ва бир неча қўшнилари бошқа томонида, деворга яқин томонида ўтиргандилар. Шифтнинг ўртасида лампа ёқилган эди. Лампа қалпоғида ипча, унда эса оқ-қизил билагузук пол билан шифтнинг ўртасида осиб қўйилган эди. Билли бу билагузук нима учун у ерда осилганини билмас эди; эҳтимол, уни шу уйда бўлган болани овунтириш учун ишлатишгандир. Энди Билли тушундики, бу билагузук уни мақсадига етишда хизмат қилади.

― Ҳамма катталар, стулларингизни буринглар в деворга қараб ўтиринглар, ― деди у.

Кейин у қизга мурожаат қилди:

― Сен нима дейсан, сендан бу билагузук қанча масофада турибди?

― Беш метрлар чамаси. А нима бўпти?

― Сен айтяпсанки, сендан ҳар нарсани олишда имонинг бор деб. Менга шуни исботлашингни хохлайман. Мен хохлайман, сен шу ерда осилган билагузукка тўппа-тўғри қарайсан ва шу билагузукни айланиб чайқалишга, а кейин олдинга ва орқага айланиб чайқалишга мажбур қилишингни, а ундан кейин бутунлай уни тўхтатишингни хохлайман. Агар сен буни қилиб билсанг, унда мен биламанки, сенда мўъжиза бўлиши учун етарлича имон бор.

Қизнинг ҳайронлиги умидсизлик билан аралашиб кетди.

― О-о, Бранхам ака, мана бу қойил! Нима учун сиз мендан бунақа нарса сўраяпсиз? Ҳеч ким бундай қилолмайди.

― О-о, ҳа, ― деди Билли. ― Ҳар қандай имони бор одам буни қилолади. Исо деди: “Агар ишонсанг, ҳаммаси мумкин”.

Қиз ҳалиям бундан шубҳали муносабатда бўлди.

― Аммо Исо руҳий нарсалар ҳақида деганди, а бу эса материал нарса. Сиз буни қилоласизми?

― Ҳа, хоним.

― Буни қандай бўлишини кўрсам бўладими?

― Агар хохласанг. Фақат билагузукдан кўзингни узма.

Билли нигохини шу предметга тугди ва имонини тўплади. Бунгача у Худо шундай кўп мўъжизалар қилганини кўрган эди, билар эдики, имон туфайли ҳақиқатан ҳам ҳамма нарса мумкин. Икки сония ўтиб, ипнинг учидаги билагузук айлана бошлади. Кейин у ёқ-бу ёққа маятникдай чайқала бошлади, а кейин бўлса, тўхтади.

― Бранхам ака, бу спиритизм-ку, ахир! ― ҳайрон бўлганидан оғзини очганча хитоб қилди қиз.

― Сен шунга ўхшаш нарсани айтасан деб ўйлагандим ҳам. Йўқ, бу спиритизм эмас; бу имон. Хўш мана, медиумлар кўп марталаб буни одамларни ўйнаш учун ишлатишади, ― стаканларни синдиради, қошиқларни буклайди ва ҳоказо, ― аммо бу олдингидай, бор йўғи имон.

Қиз у нима ҳақида гапирганини тушунмади.

― Мен Масиҳ Черковига тегишлиман. Биз Библия гапирганда, гапирамиз, ва Библия жим турганда, жим турамиз. Библияда бунга ўхшаш ҳеч нарса йўқ.

― Албатта, бу Библияда бор, ― деди Билли. ― Эслайсанми, бир куни эрталаб Исо анжирга келди ва ундан мева излади. Битта ҳам мева тополмай, У уни лаънатлади. Дарахт қурий бошлади. Қачонки У кечқурун қайтганида, дарахт қуриди ва ўлди. Пётр бу қанчалик тез бўлгани ҳақида мулоҳазасини айтди ва Исо шундай деб жавоб берди, сен ҳам нафақат, У анжир дарахти билан қилганини, қилолар эдинг, балки, агар сен бу тоққа айтсанг, у кўтарилсин деб ва ўз юрагингда шубҳаланмасанг, ― бу ўша заҳоти бўлиб ўтади¹¹⁸. Наҳотки, У буни айтмаган? Албатта, айтган. Мен биламан, сенинг пасторинг имонсизлигини оқламоқмоқчи бўлиб, Исо гуноҳ тоғи ҳақида деган, дейди, лекин бу Елеон тоғи эди. Ва У айтди, бу учун бор йўғи хантал уруғидек ўлчамдаги имон керак бўлади деб. Хуллас, агар шундай зиғирчадай тоза имон тоғни кўчириб билса, унда бу билагузукни кўчиришга қанчалик камгина имон сенга зарур бўлади.

¹¹⁸ Матто 21:18-22; Марк 11:22-14

Қиз жим ётди ва фикрлай кетди. Ҳар бир қийналиб олаётган нафасида, унинг оғриқдан афти бужмаяр эди. Билли яна бир йўлни ишга солишга қарор қилди.

― Тингла, опа, беш ойдан ҳам олдинроқ менга Фаришта келди ва менга деди-ки, менинг туғилишимдан анча олин Худо менга одамлар учун Илоҳий шифолаш инъомини кўрсатиш учун мени танлабди. Мен ғайритабиий мавжудод билан юзма-юз турдим ва у мега айтди-ки, агар мен одамларда ўзимга ишонч ҳосил қилдиролсам ва ибодат вақтида самимий бўлсам, унда бу ибодат олдида ҳеч нарса туролмайди. Шунинг учун, агар сен бутун юрагинг билан ишонсанг, айнан шу Худони ҳаракатга ундайди. Имонинг сени қутқаради. Сенинг фикрингда чиққан нарса эмас, аммо сени ҳақиқатан ҳам нимага ишонишинг қутқаради.

Қиз жавоб берди:

― Бранхам ака, мен юқорида нимагадир етишганимни билдим. Худойим, менга раҳминг келсин. Мен Унга бутун юрагим билан ишонишга ҳаракат қиламан.

Унинг ўнг қўлини олиб, Билли чап қўли шишаётганини ва кўринмас тебраниш туфайли қизараётганини кузатди. У олдин ҳам аппендицитга тегишига тўғри келган эди ва у қўлининг орқа томонида пайдо бўлаётган оппоқ ғуддачалар конфигурацияси билан таниш эди. Биргина фақат тебранишлар шиддатлигидан бу ҳол жуда жиддийлигини аниқлади. Қачонки у Раббий Исодан қизни ҳимоя қилишни сўраганди, унинг чап қўлидаги тебраниш секинлашди, а кейин эса йўқ бўлди. Чап қўли нормал кўринишга ўтди ва Билли деди:

― Опа, сени Худо дуо қилсин. Сени имонинг сени қутқарди.

Хонани тўлдирган енгил тортишлар ва хурсандчилик ўртасида, Билли ўтирди ва шу заҳоти ухлаб қолди. У бир неча соатдан кейин, қуёш нурлари кўзларига тушганидан кейин уйғонди.

Қизнинг отаси унга хайрли тонг тилади ва миннатдорчилик ифодасида ғоят завқланиб, унинг қўлини қисди.

― Мен тез ёрдамда ишловчиларга қўнғироқ қилдим ва уларга қизим бутунлай шифоланганлиги сабаб, келишлари керак эмаслигини айтдим.

Қиз ҳозир ўрнида ётмаган, ошхона столида ўтирган эди ва музқаймоқ еяётган эди.

― Мен ўзимни жуда яхши ҳис қиляпман, Бранхам ака. Биқинимдаги шиш бутунлай йўқ бўлди ва оғриқдан асар ҳам қолмади. Ва мен шундай зўр оч қолдим.